Nga Gëzim Llojdia
1.
Megjithë hezitimin e madh ,shkencëtarët kanë pohuar me gjysmë zeri.jeta në planetin tonë erdhi nga hapësira, nëpërmjet asteroideve dhe meteorëve. Shumica e tyre janë mjaft të vogla, duke filluar nga madhësia nga ajo e një mermeri prej qelqi deri në një topi basketboll, dhe për pjesën më të madhe ato kalojnë pa u vënë re.Rreth 80 vjet më parë një ferme në Namibi në mënyrë të çuditshme, zbuloi në tokë një gurë meteoriti që peshonte dhjetëra tonë. Për shumë vite pas gati 80, vjet meteori Hoba u zbulua aksidentalisht në vitin 1920 nga fermeri Jacobus Hermanus Brits:
“…Çfarë ka deklaruar fermeri ? Unë zbulova një shkëmb të pazakontë dhe shkova të pushoja mbi të. Vetëm pjesa e sipërme e zgjatur nga toka. Shkëmbi ishte i zi dhe rrethohej nga gur gëlqeror. Unë, me thikën time në të dhe vura re se vendi ku u bëra skrap u bë me shkëlqim. Kështu ,që unë copëtova një copë prej saj dhe e çova në ndërmarrjen e Afrikës Perëndimore në Grootfontein. Drejtori arriti në përfundimin se ishte një meteorit.R.Farell që ka vizituar në vitin 2015 këtë atraksion turistik shkruan:
”Gjyshi i tij po ndërtonte rrethime bagëtish në vitet 1920 me punën lokale, kur një lopatë goditi një gur. “Guri është i madh”, thirri punëtori. “Gërmojeni atë. Poli duhet të shkojë atje. Unë do të kthehem nesër “. Kur u kthye, ai gjeti meteorin më të madh me një copë të gjetur ndonjëherë që peshonte rreth 60 tonë. “Shih,” tha fermeri, “ky është çeliku i pastër. Këtu është prerja e sharrave ku mësuesi ynë Z. Brits mori një mostër. Shikoni sa me shkëlqim është akoma!Fakti, që vendi i hequr u kthye me shkëlqim, menjëherë i tregoi stafit të laboratorit se çfarë të priste nga analiza. Meteori kryesisht përbëhet nga hekuri – 82.4 përqind e tij, për të qenë preciz. Përbën më tej 16.4 përqind nikel dhe 0.76 përqind kobalt. Kjo e bën atë një meteorit hekuri. Vetëm rreth 6 përqind e të gjithë meteoritëve bëjnë pjesë në këtë kategori, shumica janë meteoritë shkëmborë. Përbërja e tij nga ana tjetër mundëson të nxirren përfundime në lidhje me origjinën dhe moshën e saj. Ekspertët besojnë se meteori Hoba është një fragment i një asteroidi, një trupi të vogël qiellor, që u copëtua kur u përplas me një rruzull tjetër. Brezi i asteroideve gjendet midis Tokës dhe Jupiterit dhe përmban mijëra e mijëra trupa qiellorë të vegjël që rrotullohen nga dielli ashtu si dhe planetët. Meteori Hoba vlerësohet të jetë i vjetër 190 milion deri në 400 milion vjet,
2.
Shkëmbi me përmbajtje hekuri nga hapësira e jashtme ishte një gjë e lirë, e pashpjeguar, derisa ra në Tokë 80, vjet më parë në kthetrat e gravitetit. Shkencëtarët mendojnë se kaloi nëpër tokë ashtu si një guralecë përtej oqeanit sepse është i sheshtë. Pavarësisht kësaj, ai hodhi një varg kodrash përpara se të vendosej në tokë.Meteori Hoba , është një meteoritet, që shtrihet në fermën me të njëjtin emër, jo larg nga Grootfontein, në rajonin Otjozondjupa të Namibisë. Është zbuluar por, për shkak të masës së saj të madhe, asnjëherë nuk është zhvendosur nga ku ra. Masa kryesore vlerësohet në më shumë se 60 ton. Është meteori më i madh i njohur i paprekur ,si një copë e vetme dhe rreth dy herë më masiv sesa fragmenti më i madh i meteorit të Cape York (meteoritit 31-tonësh) ose Campo del Cielo. Është gjithashtu pjesa më masive e hekurit (në të vërtetë ferronikel) që shfaqet në sipërfaqen e Tokës. Emri “Hoba” vjen nga fjala Khoekhoegoëab që do të thotë “dhuratë,shqytron një revistë afrikane. Tani është bërë një destinacion tërheqës turistik.Ndikimi i meteorit Hoba mendohet të ketë ndodhur kohët e fundit më shumë se 80, vjet më parë. është konstatuar se atmosfera e Tokës ngadalësoi objektin deri në atë pikë, sa ndikoi në sipërfaqen me shpejtësinë e terminalit, duke mbetur kështu i paprekur dhe duke shkaktuar gërmime të vogla. Duke supozuar një koeficient tërheqjeje prej rreth 1.3, meteori do të ishte ngadalësuar në rreth 720 milje në orë (0,32 km / s) nga shpejtësia e tij për të hyrë në atmosferën e Tokës, zakonisht më shumë se 10 km / s për objekte të ngjashme. Meteori është i pazakontë në atë që është i sheshtë në të dy sipërfaqet kryesore. Namibia është një vend në Afrikën Jugore. Namibia është e njohur për shkretëtirën, bregdetin dramatik dhe diamantet.
3
Meteori Hoba nuk la asnjë krater të ruajtur dhe zbulimi i tij ishte një ngjarje rastësore. Në vitin 1920, pronari i tokës, Jacobus Hermanus Brits, u ndesh me objektin ndërsa lëronte një nga fushat e tij me një ka. Gjatë kësaj detyre, ai dëgjoi një tingull të fortë gërvishtës metalik dhe lërimi erdhi në një ndalesë të menjëhershme. Pengesat u gërmuan, u identifikuan si një meteorit dhe u përshkruan nga Z. Brits, raporti i të cilit u botua në vitin 1920 dhe mund të shihet në Muzeun Grootfontein në Namibia.Friedrich Ëilhelm Kegel mori fotografinë e parë të botuar të meteoritit Hoba.Hoba është një trup prej metali tabloid, me madhësi 2.7 × 2.7 × 0.9 metra (8,9 × 8,9 × 3,0 ft). Në vitin 1920 masa e saj u vlerësua në 66 ton. Erozioni, marrja e mostrave shkencore dhe vandalizmi ulën pjesën më të madhe të tij. Masa e mbetur vlerësohet pak më shumë se 60 ton. Meteori përbëhet nga rreth 84% hekuri dhe 16% nikel, me gjurmë të kobaltit. Klasifikohet si një meteorit hekuri ataksit, që i përket klasës kimike të pasur me nikel IVB. Një kore hidroksidesh hekuri është lokalisht e pranishme në sipërfaqe, për shkak të stuhimit të motit.Në një përpjekje për të kontrolluar vandalizmin dhe me lejen e zonjës O. Scheel, pronare e fermës në atë kohë, qeveria e Afrikës perëndimore (tani Namibia) më 15 mars 1955, shpalli meteoritin Hoba ,një monument kombëtar . Në vitin 1979 proklamata u ndryshua për të përfshirë jo vetëm meteorin, por edhe tokën 25 m x 25 m në të cilën ndodhet. Në 1985 Rössing Uranium Ltd vuri burime dhe fonde në dispozicion të qeverisë Namibiane për të siguruar mbrojtje shtesë kundër vandalizmit. Në 1987 Z. J. Engelbrecht, pronari i fermës Hoba Ëest, ja dhuroi shtetit meteorin dhe sitin ku shtrihet për qëllime edukative. Më vonë atë vit, qeveria hapi një qendër turistike në këtë sit. Si rezultat i këtyre zhvillimeve, vandalizmi i meteoritit Hoba ka pushuar dhe tani vizitohet nga mijëra turistë çdo vit. Mund të shihet nga imazhet satelitore. Meteori Hoba dallon nga shumica e meteoritëve të gjetur jo vetëm për shkak të përbërjes së tij, por edhe për shkak të madhësisë së tij. Është i gjatë 2.70 metra, i gjerë 2.70 metra dhe i trashë 0.90 metra dhe peshon rreth 60 tonë. Me këto përmasa është padyshim një nga meteoritet më të mëdhenj të zbuluar deri tani në tokë. Ende është e paqartë pse meteori goditi tokën, pa formuar një krater. Meteorët e vetëm, nga rruga, janë të pazakontë. Ndërsa hyjnë në atmosferën e tokës, trupat më të mëdhenj qiellorë ,zakonisht copëtohen në shumë fragmente. Një shembull është dushi i meteorit pranë Gibeonit ku fragmente të një meteori hekuri, i cili me shumë mundësi ishte më shumë se dyfishi i madhësisë së Hoba, u shpërnda në një sipërfaqe prej 20,000 kilometrash katrorë. (Disa prej fragmenteve mund të admirohen në burimin në zonën e këmbësorëve në Post Street Mall në Ëindhoek. Por përsëri te pyetja fillestare: a duhet të kujdeset për trupat qiellorë që bien nga qielli? Vetëm disa nga afro 500 meteoritet që godasin tokën çdo vi,t janë vërejtur. Megjithatë, rreth 100 raste janë të njohura në të cilat pjesët e çuditshme nga hapësira kanë shkaktuar dëme materiale ose kafshë të vrarë.Disa shembuj të njohur përfshijnë meteoritin Peekskill 12 kg që dëmtuan një makinë të parkuar në shtetin amerikan të Neë York më 9 tetor 1992. Meteori i shkëmbit në Valera në Venezuela goditi një lopë dhe pothuajse ndau kafshën në gjysmë në 15 tetor 1972. 5.56 meteori kg në Sylacauga në shtetin amerikan të Alabama, u përplas me çatinë e një shtëpie dhe goditi një grua të shtrirë në shtrat në 30 nëntor 1954. Për fat të mirë, ndikimi u zbut nga çatia dhe gruaja shpëtoi me vetëm një frikë dhe disa mavijosje serioze. Atëherë ekziston ai meteorit me madhësi të panjohur që mendohet se është përplasur me Tokën rreth 65 milion vjet më parë, duke shkaktuar një shpërthim të jashtëzakonshëm dhe aktivitet vullkanik dhe përfundimisht zhdukjen e dinosaurëve.
